فرشاد نادری
بعد از حذف سوبسیدها و آلوده شدن هوای تهران و بعضی از شهرهای بزرگ و متوسط کشور که ریشه در ناکارآمدی مدیریت خدمات شهری و زیست محیطی و نامرغوبیت سوخت خودروها و ... دارد، دولت در صدد برآمده چند روز در هفته را تعطیل عمومی اعلام کند. چنانکه در آذرماه ٨٩ دو بار این کار را تکرار کرد که با مخالفت بازار و صاحبان صنایع و در مجموع با مخالفت سرمایه داران قرار گرفت. کارشناسان، برای مبارزه با پدیده ی آلودگی هوا راهکارهای گوناگونی را پیشنهاد می کنند. از زوج و فرد کردن تردد خودروها گرفته تا طرح های اداری دیگر. یکی از طرح های پیشنهادی این کارشناسان، اجرای قریب الوقوع "دورکاری" است.
براساس این طرح، قرار است بخشی از کارمندان بدون حضور در اداره، وظایف محوله ی خود را در خانه انجام دهند و نتایج کارخود را از طریق اینترنت و ایمیل به اداره ی متبوعه ارسال نمایند. البته هنوز زوایای مختلف این طرح و گردشکار آن به روشنی عنوان نشده و در هاله ای از ابهام قرار دارد. اما تا جایی که از هم اکنون قابل بررسی است، می توان گفت که این طرح برای اجرای موفقیت آمیزش به زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری و نیز به فرهنگ سازی نیاز دارد که بعید بنظر می رسد که دولت به این زودی بتواند آن ها را فراهم نماید. به طور نمونه، با این سرعت بسیار کمی که اینترنت در ایران دارد و با این قطع و وصل های پی در پی که هر روز در مخابرات صورت می گیرد، چگونه می توان بخشی از کارهای اداری را در خانه انجام داد و گزارش آن را به اداره مخابره نمود؟! با کدام آموزش و آمادگی می توان این کار را عملی و اجرایی کرد؟ در این جا هنوز زود است که به چند و چون "دورکاری" و معایب و محاسن آن بپردازیم. اما تا جایی که به امنیت شغلی کارکنان برمی گردد، جای نگرانی های جدی است. این نگرانی از آن جا ناشی می شود که در حالی که هنوز اتفاقی نیفتاده، یکی از وزیران و یا استاندار تهران به آن دسته از مدیران و وزارتخانه هایی که سودای اخراج کارکنان را در لفافه ی طرح دورکاری می پرورانند، هشدار داده اند و آن ها را بظاهر از این کار برحذر داشته اند. البته این هشدار پیشاپیش، بی سبب نیست. شاید یک اسم رمز و یک علامت برای کارکنان و از آن مهم تر، یک رهنمود! به مدیران باشد. هر چند که هنوز گوشه ها و زوایای این طرح خام، روشن نشده است ولی با توجه به سوابق امر و تجربیات موجود متاسفانه تلخ، می توان پیرامون سرنوشت و آینده ی بخشی از کارکنان ادارات حدس هایی زد. حدس هایی که باز هم متاسفانه باید گفت که معمولا به یقین تبدیل می شوند. بیایید از ادبیات اداری و لحن کارشناسان دولتی کمی فاصله بگیریم و به این طرح نگاه کنیم. به زبانی خودمانی "دورکاری" یعنی دور کردن کارکنان از محل کار. یعنی خانه نشین کردن کارکنان. یعنی انزوا و انفراد کارکنان. یعنی دامن زدن به "بیگانگی" از کار و محیط کار و کارکنان. کم کردن ارتباطات اجتماعی یکی از اهداف اعلام نشده ی طراحان این پروژه است. با توجه به تجربیات تا کنونی و روان شناسی مدیران و روسای ادارات دولتی، از پیش معلوم است که چه گروهی از کارکنان و کارمندان و حتی کارگران، قرعه ی فال به نام شان خواهد خورد. در این طرح نیز زنان در خط مقدم قرار دارند.
از دو دهه پیش به این سو، رشد کمی اشتغال زنان مشهود است و زنان به علت حقوق ویژه ای! که دارند (مرخصی ٤ ماهه – که اخیرا زمزمه ی ٦ ماهه شدن آن شنیده می شود – به علت بارداری و وضع حمل – مرخصی روزانه برای شیردهی به مدت ٢ سال) باعث شده که کار زنان – آن طور که مدیران می گویند – برای ادارات مقرون بصرفه نیستند. یکی از کارمندان تعریف می کرد که مدیرشان از استخدام زنان خودداری می کند. در صورت استخدام کارمند زن، جلسه ی مصاحبه ای می گذارد و در آن از کارمند می خواهد که اگر مجرد است، تعهد بدهد که حداقل تا پنج سال حق ازدواج کردن نداشته باشد و چنانچه متاهل است، تعهد بدهد که تا پنج سال، باردار نشود! و همه ی این تعهدات! را در راستای راحتی آن ها ارزیابی می کند. از سوی دیگر حضور زنان در ادارات، سبب بهم خوردن فضای جنسیتی در ادارات شده است و به نوعی یکه تازی مردانه را زیر سوال برده است. طرح اگر پیاده شود، این زنان هستند که قبل از بقیه، "دورکار" می شوند.
بعد از زنان، کارکنان و کارگران روزمزد و قراردادی و پیمانی و خرید خدمت، در معرض دورکاری هستند. گروه دیگری که در معرض دورکاری (دور شدن از محیط کار و همکاران) قرار دارند، کارمندان آگاه و معترض و کارگران پیشرو خواهند بود که حضور هر روزه شان در اداره و کارخانه ممکن است منافع و سود مدیران و روسا را به خطر بیندازد. این گروه از کارمندان و کارگران، هر چه که از سایر کارکنان دور باشند، مدیران راحت تر می توانند از نیروی کار دیگران بهره کشی کنند و بلامنازع و یکه تاز میدان باشند. دورکاری، فایده های زیادی برای ادارات خواهد داشت که اهم آن عبارتند از :
ـ کارمند دورکار (بخوانید دور از کار شده)، آب و برق و گاز و تلفن اداره را مصرف نمی کند.
ـ کارمند دورکار، اضافه کار نمی گیرد.
ـ کارمند دورکار، حق ایاب و ذهاب دریافت نمی کند.
ـ کارمند دورکار، از چای و قند و شیر (بنا به ماهیت و آلودگی بعضی از کارها مثل حروف چینی و نجاری و...) اداره و کارخانه استفاده نمی کند.
ـ کارمند دورکار، به علت دور بودن از اداره و محیط کار نمی داند در اداره چه می گذرد و مدیران براحتی می توانندهر کاری بکنند.
دورکاری در شرایط امروز نه تنها نوعی دوباره کاری برای کارفرمایان و سرمایه داران است، برای کارگران و کارمندان نیز بیگانگی را در چند جنبه به همراه خواهد داشت: "بیگانگی از کار"، "بیگانگی از خود"، "بیگانگی از دیگران" و در یک کلام: کالا شدن نیروی کار. تا همین جا می توان گفت که پروژه ی دورکاری، به اخراج و بیکارسازی و بیکاری و ناامنی شغلی دامن خواهد زد و با هیچ چسبی نمی توان آن را به منافع کارمندان و کارگران چسباند.
امروز به کارشان در محیط کار (اداره و یا کارخانه) نیازی نیست و فردا اصلا به کارشان نیازی نخواهد بود و براحتی می توانند به رابطه استخدامی اش پایان داد. کارمندان و کارگران باید به همه ی جوانب این ترفند کارفرمایی، نگاه کنند و با آن به مقابله برخیزند.
۱ نظر:
فوق العاده مفید بود.
واقعا سپاسگذارم دوستان عزیز
ارسال یک نظر